Cumhuriyet First Leydisi Reşide Bayar.

Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın eşi Reşide Bayar; milli mücadele, tek parti, çok partili hayat ve DP iktidarı dönemlerine tanıklık etti. Celal Bayar’ın uzun siyasi yaşamında ve başarılı faaliyetlerinin yanında yer aldı. Reşide Hanım, duruşu, siyasi tavrı ve gerçekleştirdiği sosyal faaliyetlerle dikkat çekti.

Reşide Hanım, yetişmesinden vefatına kadar geçen süreç içinde örnek bir Cumhuriyet kadını oldu.

Doğum . 1886 Bursa – Ö. 24 Aralık 1962 Ankara Reşide Bayar: Türkiye’nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın eşi olarak 1950 yılından 27 Mayıs 1960 darbesinde köşkten zorla çıkarılana dek kadar Cumhurbaşkanlığı Köşkü’ne ev sahibeliği yapmıştır..

Reşide Hanım, Yunan kral ve kraliçesini, ‘Daha düne kadar düşman olduklarımla bugün dost olamam.’ diyerek ağırlamak istemez ve eşi Bayar’ı protokolde yalnız bırakır.

Bayar’ın Yunanistan ziyaretine de eşlik etmez. Bu tavrının arkasında bazı akrabalarının Yunanlılar tarafından öldürülmesi yatıyor. Reşide Bayar’ın ayrıca iktidarla arasına mesafe koyan ve 27 Mayıs İhtilali sonrası verdiği cesur demeçleri de oldukça dikkat çekici. Bir demecinde, ’28 Mayıs sonrası Türkiye’si dışarı karşı utanılacak ve hicap edilecek bir durumdadır.’ derken, bir başka konuşmasında, ‘Neden genel seçimi beklemediler. Eski zamanlardaki gibi ‘isterük’ veya ‘istemezük’ ile devlet idaresi salaha gitmez.’ der. Reşide Bayar’ın demeçleri hakkında tutuklama kararı çıkmasına neden olmuşsa da sonra bundan vazgeçmemişti.

Mahkeme denilen topluluğun gaddarlığını unutamıyorum.

Ne kadar caniyane bir hüküm… İdam kararlarını hazmedemiyorum. Fakat bu adi insafsızlığı ancak kalbim sızlayarak hatırlıyorum. Bereket “vicdan-ı milli” her hakikati biliyor.!!!

27 Mayıs 1960 darbesiyle birlikte Bayar ailesinin yaşadığı pek çok zorluğa karşı mücadele eden Reşide Hanım, 24 Aralık 1962’de Celal Bayar’ı ziyarete giderken vefat etti.

Celal Bayar, günlüğüne yazdığı en duygusal satırları ikinci kez götürüldüğü Kayseri Cezaevinde kaleme alacaktı:

“23 Aralık 1963 Pazartesi, 23 Aralık gününü 24’e bağlayan gecede sevgili eşim ve iyi kalpli bir Türk anası olan Reşide Bayar şimendiferle beni görmeye gelirken bir yıl önce bu tarihte hakkın rahmetine kavuşmuştu. Bu gece aynı zamanda Peygamber’imizin miracına rastladığı için mukaddes sayılan dini günlerimizden biridir. Rahmetli şimendiferde Kuran okurken ve bu günü takdis ederken ruhunu teslim etmiştir.

Asıl ölümüne sebep olan hastalığın ne olduğunu, defnine izin veren doktorların raporlarını hâlâ görmediğim için bilmiyorum.

Fakat hususi doktorumuz General Recai Ergüder’in bana söylediğine göre yol yorgunluğuna ve heyecana mukavemet edememiş, kalbine bağlı damarlar vazifelerini yapamadıkları için ölüm hadisesi vukua gelmiştir.

Dinine, milletine, vatanına çok bağlı tam manası ile faziletli bir eş, bir anne idi. !!!

Karşısında kim olursa olsun bildiğini söylemekten ve herkese karşı hakşinas olmaktan çekinmezdi.!! Bütün siyasi hayatımın meşakkatlerine şikâyet etmeden katlanmış, bana manevi bir destek olmuştu.

Bugün de hatırasını gözyaşlarımla taziz ettim. Allah rahmet eylesin.”

Evet, bu Celal Bayar’ın eşine yazdığı son mektuptu. Reşide Hanım büyük bir ihtimalle eşinin tüm istediklerini tedarik edip yola çıkmıştı.

Ama ne Reşide Hanım’ı, ne de bavulundaki yılbaşı hediyelerini görecekti.

Nihayet 24 Aralık 1962’de ömür boyu hapse mahkûm edilen kocasını yalnız bırakmamak için trenle Kayseri’ye giderken yolda kalp krizinden ölür ve cenaze namazı, 27 Mayıs’a muazzam bir tepki hareketine dönüşür. !!

Cumhuriyet tarihinin en geniş katılımlı cenaze törenlerinden birisine sahne olan Ankara’da, halk darbecilere tepkisini bu vesileyle yansıtmak fırsatını bulmuştur. …