En güzel fındık oyunu “fırıldaktır”. Fırıldak delik bir fındığın içine ince bir çubuk sokup onu yerde döndürmenin adıdır. Bu oyunu çocuklar oynar. Büyükler seyreder.
Çiftçiler bu sene fındığı eski yıllara göre daha erken topladı. Temmuz 15 de başladık, dibinde kalanları Ağustos ayı sonunda bitirdik. Önceki yıllarda dibini toplama Kasım ayı başlarına kadar sürerdi. Vallahi bu sene toplama işi bile ilk defa fırıldak oldu.
Sahil bandında oturanların bazıları dışı sapsağlam, içi çürük ve goruk fındığı, çaktırmadan tüccara sattı. Tombulu 13.50, sivrisi 10 liradan alındı. Çürükler yüzünden evimizde “kışlık” yenir diye saklama lüzumunu bile hissetmedik. Niye böyle oldu…Tam dört yıldır fındıkta nemden kaynaklanan küf hastalığı var. Sahile yakın yerlerde bahçeler kurudu, dallar ve yapraklar hastalandı. Hastalık meyvesine sirayet etti. Kabuk, kabuk gibi cilalı ama, içi kocakarı gibi geçmiş. Vallahi tüccar kırıp içini baksa; kilosunu on liradan bile almaz.
Bu arada Ferrero denilen İtalyan şirketi, içine dışına bakmadan kilosunu on üç liradan toplamaya başladı.
MHP ordu Milletvekili Cemal Enginyurt, Genel Seçimde çiftçiye verdiği sözün arkasında durdu. Fındığın bir Ademoğlu tarafından savunulmaya değer neyi varsa sahip çıktı. Sokakta, medyada fındıkçının haklarını savundu. Fiyatı çok az dedi. Hakkı bu değil dedi. Hatta konuyu meclise taşıdı. Bir araştırma yapalım. Dört sene geçmesine rağmen; fındık ocak ve dallarına ölüm kusan küf hastalığının nedenleri nelerdir, nasıl tedavi edilir. Doların yedi liraya çıktığı Ağustos, Eylül aylarında bu on üç lira fiyat da neyin nesidir. Bu memlekette fındık işi ile meşgul olan bunca firma dururken; bir İtalyan şirketinin tek başına %75 oranında tekelleşmesi nasıl oluşmuştur.
Sayın Enginyurt destek de aldı. MHP’nin yanı sıra CHP, İYİ Parti ve HDP olumlu oy kullandı. Ancak iktidarda bulunan AKP bu “araştırma önergesine” ret oyu kullandı. Fındık tarımı yapılan Karadeniz Bölgesinin AKP’li vekilleri bu teklife, bu öneriye top yekun hayır dedi.
Oylamanın tesiri tartışıla dursun, Giresun ve Ordu Borsasında bir kilo fındık; o günden sonra 12.00 liraya kadar düştü.
Giresun Milletvekili Sabri Öztürk; Mecliste yapılan “araştırma teklifine”; “Muhalefet partilerinin olumlu oy verdiği teklife, biz evet diyemeyiz. AKP olarak biz, ancak bizim parti olarak meclise sunduğumuz tekliflere olumlu olarak parmak kaldırırız” diyerek attıkları oyun savunmasını yaptı.
Vallahi de doğru konuştu. Billahi de doğru ne ise onu söyledi. Sanki meclisin bu çapraşık tutumu, AKP ile başlamıştı. Çok partili döneme geçtiğimiz 1950 den beri meclisin oylamaları böyle gelmiş, böyle devam ediyordu. Sabri Öztürk’ün medyaya yaptığı savunma metnini defalarca okudum. Politikadan bir haber olanlar, Sayın Vekili eleştirdiler. “Sen niye doğru konuşuyorsun” dediler. Ellerinden gelse dokuz köyden kovmaya kalktılar. Ama çok geçmeden Sayın Öztürk; fındık ve fındıkçı adına üst düzeyde teşebbüsleri olduğunu söyledi.
Geçen hafta Kasım ayına birkaç gün kala, Sayın Cumhurbaşkanı” Giresun kalite yağlı fındığın kilosu TMO tarafından 14.50 liradan alınacak” açıklamasını yaptı.
Oyun bitti derken, top yeniden sahaya dönmüştü. 2017’nin Ağustos’unda 12.00 liradan,2018 Ağustosun sonunda,13,00 liradan satılan fındık; bir anda 14.50 liraya yükselmişti. Daha evvel dolar yükseliyor. Tüm mal ve ürünler pahalanıyor. İğneden ipliğe zam yapılıyor. Ne yazık ki, fındık fiyatı günden güne eriyor diyenler mars olmuştu.
1 Kasım 2018 tarihinden başlayarak; TMO 50 randıman bir kilo Giresun fındığını 14.50 liradan almaya başlayınca, tüccarımız da daha evvel 12.00 liraya düşürdüğü fındığı 14.00 liradan almaya başlıyordu.
Bu sene bir kilo soğanı altı, bir kilo patatesi beş, bir kilo domatesi on bir, bir kilo cevizi otuz, bir kilo üzümü on, bir kilo zeytini yirmi sekiz liradan alırken; bir kilo iç fındık altmış liradan satılırken; acaba fındık çiftçisi ürününü on sekiz liradan satamaz mıydı?
Üretici,” Kasım ayında fındık fiyatı mı açıklanır. Bunu Temmuz ayında açıklasanız ya” diye sitem ediyor. Kasım ayında üreticinin elinde TMO ya verilecek bir kilo fındık kalmadığını, aksine fındığın stoklandığını ve açıklanan fiyatın tüccar ve zengine yarayacağını iddia ediyorlar.
Ama devlet ne bilsin fındık için mecliste bir araştırma önergesi verilecek, muhalefet “evet” diyecek, iktidar “hayır” diyecek. Neticede fındığın kilosu 12.00 liraya kadar düşecek. Yani bir fırıldak çevrilecek. Bazıları fındıkla oyun oynayacak.
Sonuç olarak:
1-Fındığı olgunlaşmadan,20 gün erken toplamaya başladık içi buruşuk çıktı.
2-Küf hastalığına çare olacak ilaç bulamadık, kabuklu fındıkların içi çürüdü.
3-Yerli fındık borsası kuramadık fiyatını İtalyan belirler duruma geldi.
4-Kabuklu fındığı mamul hale getiremedik. Fazla üretim başımıza dert oldu.
5-Depolama ve saklama işini de başaramadık.
6-Emanete fındık bırakma yerine kooperatiflere bırakmayı, kooperatifleşmeyi bilmiyoruz.
Kuş henüz elimizden uçmadı. Bu gidişle fındıkta değişik oyunlara hazırlıklı olmalıyız.