Ayhan Yüksel
Ayhan Yüksel
sunkur28@gmail.com
GİRESUN TİCARET ODASI’NIN KURULUŞU (1898)
  • 0
  • 1096
  • 03 Ekim 2022 Pazartesi
  • +
  • -

Türkiye’de ilk oda çıkarılan nizamnamelere dayanılarak 1879’da Tarsus’ta Ticaret ve Sanayi Odası adıyla kuruldu. Bunu 1882’de İstanbul, 1885’te İzmir, 1886’da Antalya ve İçel, 1887’de İnebolu takip etti. Birçok yerde Ticaret ve Ziraat Odası kurma girişimlerine rastlanmasına rağmen hemen her kazada kurulamadığı bilinmektedir. Tirebolu ve Görele’de Ticaret ve Ziraat Odası 1309 (1892) yılında kurulmuş olmasına rağmen iktisadî hayatın ve ticaretin daha da canlı olduğu Giresun’da “Ticaret ve Ziraat Odası” hemen kurulamadı. Nitekim Giresun Ticaret Odası, kuruluş tarihini 1314 (1898) olarak vermektedir. Ancak kuruluş yılına rast gelen 1898 yılına ait Trabzon Salnamesi’nde Giresun Ticaret Odasına ait bir kayıt görülemiyor. Ticaret Odası bunu koleksiyonunda bulunan “Oda’nın ismini ve tarihi tesisini taşıyan levhasıyla resmî mühüre” dayandırıyor; Ticaret ve Ziraat Odası’nın ilk reisi olarak Hacıaliağazâde Mehmed Ali Efendi (ö. 1929) gösterilip yerine kardeşi Kâşif Efendi’nin geçtiği ifade ediliyor. Bu bilgiler kesin olarak değil de “en kuvvetli malûmat” olarak veriliyor. Ancak, “Giresun kazâsı eşrafından ve tüccâr-ı mutebarandan” olarak tanımlanan Hacıaliağazâde Mehmed Ali Efendi’nin rütbe-i sâlise ile taltifi talebi Ticaret Odası’nın kuruluşunda gösterdiği hizmet ve yardımlarından dolayı olmalıdır (31 Ağustos 1315/12 Eylül 1899). Ticaret Odası’nın kuruluşundan dört yıl sonra 1902 tarihli Trabzon Salnamesi’nde ise Ticaret ve Ziraat Odası reisi olarak Veledyan Asador Ağa’nın ismi, Hacıalizâde Mehmed Ali Efendi’nin ismi 1904’te yayınlanan Trabzon Salnâmesi’nde zikrediliyor. Mehmed Ali Efendi’nin kardeşi Hacıaliağazâde Kâşif Ali Efendi’nin ismine Salname kayıtlarında rastlanmıyor. Ancak, 1915’te Fransızca basılan Ticaret Salnâmesi’nde Ticaret ve Sanayi Odası reisi olarak zikrediliyor. Bu bilgiler Ticaret Odası’nın kuruluşundaki etken isimlerin Hacıaliağazâde Mehmed Ali Efendi ve kardeşi Kâşif Ali Efendi’nin Ticaret Odası reisliğine geçtiğine işaret ediyor.

Giresun Ticaret Odası kurucularından ve reislerinden Hacıalizâde Mehmed Ali Efendi

Kuruluştaki bu gecikmenin sebebinin Giresun’daki ticaret erbabının ilgisizliğinden kaynaklandığı söylenebilir. Ticarî hayata bir canlılık getireceğine inanmamış tüccarların meydana getirdiği bu birliğin iyi neticeler alması beklenemezdi. Oda, vilayette ve komşu kazalarda kurulunca bu defa büyük bir hevesle kurulmuş, fakat kendisinden beklenen ticarî potansiyelin artması ve tüccarlar arasında güvenin arttırılması ve diğer konularda üzerine düşeni/bekleneni yapamamıştır.

Komşu kazalara göre geç de olsa kuruluş prosedürünü tamamlayan Giresun Ticaret Odası’nın daha sonraki tarihlerde nasıl bir faaliyet gösterdiği hakkında ayrıntılı bilgilere sahip değiliz. Ancak, 1914 yılına ait bir belgeden Oda’nın istenilen faaliyetleri lâyıkıyla yapmadığı/şikâyet konusu olduğu ileri sürülebilir. Şikâyet konusu olan Oda’nın Trabzon Vilayeti Mülkiye müfettişleri tarafından yapılan teftişlerinde ticarî hayatta önemli bir rol oynamadığı tespit edilmiştir. Hazırlanan rapora göre 1327 (1911) yılı başından itibaren Oda’nın kayıtlarının düzgün tutulmadığı, hesaplarda usulsüzlük görüldüğü, Ticaret Odası yönetiminin Oda ile ilgilenmediği şikâyetler arasındadır. Oda’nın yönetimi reis ve kâtibin elinde kalmıştır. Odanın kuruluş amacına uygun olmayan bu durumun tespiti üzerine Dâhiliye Nezâreti, Oda’nın ya lâyıkıyla çalıştırılması, ya da yeniden düzenlenmesini istemiştir (27 Mart 1330/9 Nisan 1914). Elbet Oda’nın atâleti, daha önceki yıllarda hiçbir faaliyette bulunmadığı anlamına gelmemelidir. En azından Ticaret Odası’nın şehirde bulunan tüccarları zaman zaman bir araya getirme işlevini gördüğü ve merkezle Giresun’un ticarî iletişiminde rol aldığı muhakkaktır.

 

Sosyal Medyada Paylaşın:

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM