Doğu Karadeniz’in önemli bir liman şehri olan Giresun, zengin bir tarihî geçmişe sahip olmasına rağmen geçmiş yıllarda ilmî kıstaslara uygun olmayan, tarihi gelişimi hakkında yetersiz bilgilerle dolu çalışmalarla yetinmek durumunda kaldı. Clavijo’dan Fallmerayer’e kadar (1404-1904) Giresun’a uğrayan seyyahların yazdıkları kullanılmamakta idi. Cuinet’in “Giresun” maddesini Münir Şeref Bey Fransızca’dan çevirmiştir (1922). Ancak, şehir/kasabaların tarihî gelişiminin geçirdiği safhaların ana kaynaklarını arşiv belgelerinin teşkil etmesi gerekirdi. Cumhuriyetin ilk yıllarında folklor ağırlıklı yapılan çalışmalar bir yana bırakılırsa 1960’lı yıllardan 1990’lı yıllara kadar yapılan çalışmalar ya doğrudan ilgili değildi ya da arşiv bilgilerini ihtiva etmemekteydi. A. Bryer-D. Winfield’in kitapları henüz bilinmemekteydi!?!

İşte Giresun tarihiyle ilgili genel kitaplarda ya da gazetelerde yer almış çalışmaların aksine arşiv kaynaklı çalışmaların yolunu açan, bu eksikliğin giderilmesinde önemli katkısı olan isim Giresun’un renkli simalarından iki dönem (1984-1989; 1994-1999) belediye başkanlığını yürütmüş olan “Paşa” lakaplı Mehmet Larçın (ö. 2002) olmuştur. “Paşa Mehmet”, belediye riyasetinin ikinci döneminde Giresun tarihini çeşitli yönleriyle ortaya koyması bakımından önemli olan “Giresun Tarihi Sempozyumu”nu (24-25 Mayıs 1996) düzenletmiş bir isimdir. Paşa Mehmet’in kültür etkinliğinin yapılmasında kendisine Yunanistan’dan gönderilen Pontus propagandası içeren mektup, Tirebolu Kültür ve Yardımlaşma Derneği’nin neşrettiği Prof. Dr. Faruk Sümer’in müellifi olduğu “Tirebolu Tarihi (1992)” pay sahibidir. “Paşa Mehmet”in Pontus propagandası üzerine meseleyi sağlam kaynaklara dayandırma arzusu, Giresun’u da kapsayan ve ailesinin isminin geçtiği “Tirebolu Tarihi” Mehmet Larçın’ın gözünden kaçmamış, diğer belediyelere de örnek olacak bir şekilde Giresun tarihinin ve kültürünün lâyıkı veçhile ortaya konulması ve bundan sonra yapılacak çalışmalara zemin hazırlanması hareketini başlatmıştır. Bu ilk sempozyumda biz de Hüseyin Mümtaz Bayezitoğlu (Belediye Kültür Danışmanı), Bilgehan Atsız Gökdağ (Giresun Eğt. Fakültesi Dekan Yardımcısı), İsmail Bozalioğlu (Giresun Eğt. Fak.) ve Hüseyin Kaya (Belediye Personel Müdürü) ile birlikte tertip heyetinde yer almış, sempozyumun İstanbul ayağını üstlenmiştim. Tarih sempozyuma İstanbul ayağından –o zamanki unvanlarına göre– Prof. Dr. Metin Tuncel, Prof. Dr. Feridun Emecen, Prof. Dr. Abdülkadir Özcan, Prof. Dr. Cevdet Küçük, Doç. Dr. İlhan Şahin, Doç. Dr. İdris Bostan, Doç. Dr. İbrahim Balcıoğlu, Yrd. Dr. Hanefi Bostan, Yrd. Doç. Dr. Süleyman Beyoğlu, Öğr. Gör. Talip Mert ile birlikte katılmıştık.

Bu sempozyumun en önemli tarafı sahasında uzman ilim adamlarının verdiği tebliğlerle Giresun ve havalisinin özellikle Oğuz/Türkmen boylarından Çepnilerin yoğun bir şekilde iskânına sahne olduğunun vurgulanması idi. Diğer önemli bir tarafı ise Mehmet Larçın’ın ısrarıyla Giresun tarihini arşivlere dayalı olarak araştırılmasına hız verilmesinin sağlanmış olması idi. Herkesi memnun eden ve tebliğlerin kitap olarak yayınlandığı bu süreç Hüseyin Mümtaz Bayezitoğlu (Başkan), Yrd. Doç. Dr. Bilgehan Atsız Gökdağ (KTÜ Fen-Ed. Fak.), Ayhan Yüksel (Koordinatör) ve Ahmet Gürsoy’dan (Eğt. Fak.) teşkil edilen tertip heyetinin idaresinde “Giresun Kültür Sempozyumu (30-31 Mayıs 1998)” ile devam etmiştir. Bu sempozyuma adına yaraşır şekilde daha çok kültür ve kültür tarihi üzerine tebliğ sunan 40’a yakın ilim adamı katılmıştır. Sempozyumda sunulan tebliğler Giresun ve çevresinin Türk kültür ve tarihi bakımından ne kadar zengin olduğunu gözler önüne sermiştir. Bundan başka bu sempozyum belediyelerin sadece imar işleriyle değil şehir ve bölgelerinin tarihi ve kültürü ile uğraşmalarını, bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmalarını göstermesi bakımından çok güzel bir örnek teşkil etmiştir.

Giresun tarihine ışık tutacak olan sonuncu sempozyum düzenleme kurulunda Hüseyin Mümtaz Bayezitoğlu (Başkan), Doç. Dr. Süleyman Beyoğlu (Bilim Danışmanı), Ayhan Yüksel (Koordinatör), Hüseyin Kaya (İdarî Sekreter) ve Aydın Sarıyıldız’ın (Malî Sekreter) yer aldığı “Millî Mücadelede Giresun (6-7 Mart 1999)” olmuştur. Burada konu ağırlıklı olarak Giresun’un Millî Mücadeleye olan katkıları, Osman Ağa, Tirebolulu Alp Arslan, Müftü Ahmed Necmeddin Efendi gibi isimler olmuştur.

“Paşa Mehmet”in başlattığı bu öncü hareket devamında Giresun üzerine birçok ciddî çalışmalara, kitap ve makale yazımına alt yapı oluşturmuştur.

Tanrı rahmet eylesin, ruhu şâd olsun…